Umbiko kamengameli uveza ukuthi amaphoyisa ayengazilindele izibhelu zangoNtulikazi

Celani Sikhakhane

NgoMsombuluko uMengameli uCyril Ramaphosa ugunyaze ukukhishwa kombiko onamakhasi angu-154 mayelana nezinxushunxushu zangoNtulikazi. 

● Ochwepheshe, abaholwa uSolwazi Sandy Africa, baphenya ngezimbangela zalezi zinxushunxushu.

● Amaphoyisa ayengazilungiselele ngokwanele ngesikhathi kuqala ukuphanga, njengoba ithimba lithole ukuthi izinxushunxushu zangoNtulikazi nyakenye zadlula nemiphefumulo yabantu abangu-337 futhi umnotho wezwe waguqa, lokho kwamangaza amaphoyisa.

Lokhu kungenye yezinto ezibalulekile ezitholwe embikweni wesigameko owenziwe ithimba lochwepheshe. Lo mbiko ukhishwe ngoMsombuluko  nguMengameli uCyril Ramaphosa.

Inhloso bekuwukuphenya ngezinxushunxushu ezenzeke KwaZulu-Natali nase-Gauteng lapho amabhizinisi amaningi aphangwa acekelwa phansi.

Ithimba, eliholwa nguSolwazi Sandy Africa, liphinde ladalula ubudlelwano obungebuhle phakathi koNgqongqoshe beKhabhinethi nomphathi weMinyango. Lokhu kwaholela ukuphazamiseka kokuxhumana kwezinye izimo futhi kwavimbela ukutshalwa kwamaphoyisa ngesikhathi.

Ithimba liphinde laveza ukuthi amaphoyisa anezisebenzi ezincane futhi anezinsizakusebenza ezincane zokubhekana nokuphanga okusabalele okwenzeka KwaZulu-Natali nase-Gauteng.

Lesi sigungu siphinde saveza ukuthi kukhona lapho amaphoyisa azithola engenazo izinsizakusebenza ezanele ukubhekana nesixuku.

“Amaphoyisa ahluleka ukumisa udweshu nokuphanga ngoNtulikazi nyakanye, izizathu zokwehluleka ziningi kakhulu futhi kwesinye isikhathi aziveli. Kwezinye izimo, abazange bathole ubuhlakani bokuhlela ukusebenza,” ngokusho kombiko.

Ithimba lathola ukuthi lezi zinxushunxushu zamangaza amaphoyisa, ayengazilungiselele ngokwanele.

Lokhu kwabashiya bekhathele bewudaka, futhi bengenayo imishini yokulawula izixuku” nokuphela kwamanzi kwabenza basebenza kanzima.

UNgqongqoshe wamaphoyisa uBheki Cele, owayenguNgqongqoshe wezokuPhepha koMbuso ngaleso sikhathi u-Ayanda Dlodlo kanye noNgqongqoshe Wezokuvikela ngalesosikathi uNosiviwe Maphisa Nqakula bonke bagqanyiswe kulo mbiko njengabanecala ngokwehluleka ukulungiselela izifunda ukubhekana nezinxushunxushu.

Kulo mbiko kuphinde kuvele ukuthi uqhekeko kukhongolose lwaba ingxenye yokuthi kube nezinxushunxushu.

Izinxushunxushu zilandela ukuboshwa kowayenguMengameli wezwe uMnu uJacob Zuma. Kwaba ukuhlukana phakathi kwe-ANC.

Phakathi kwalabo abathembekile kuZuma nalabo abeseka ukuboshwa kwakhe kwavimba iziphathimandla amandla okulungiselela lezi zinxushunxushu.

“Ukuthokozelwa kobuhlakani kanye nencazelo yalokho obekwakhiwa kwenzeke sekwedlule isikhathi. Lokhu kukhombisa ukuthi abezokuphepha behlulekile ukungenelela ezintweni eziningi behluleka  nokuphazamisa izinhlelo ezazikhona,” ngokusho kombiko.

Izihloko zakamuva