Umakadebona webutho wabongwa ngebhayisikili nejakhethi

Everson Luhanga

Ubaba uElias Tsoamotse uthe ngesikhathi ebuya empini ngemuva kweminyaka emine uhulumeni wathi ngiyabonga kakhulu futhi wamnika ibhayisikili nejakhethi.

UTsoamotse, ongomunye wabambalwa abasinda kubantu baseNingizimu Afrika abayi-330,000 abaya empini ekuqaleni wonyaka wezi-1940, uneminyaka engama-96 ubudala.

Kodwa uthe: “Uhulumeni akazange asithathe njengamaqhawe omzabalazo alwa futhi emele izwe.”

Uma aphathwa kabi nguhulumeni omdala wabamhlophe, akazizwa engcono kakhulu ngalo okhona manje omnyama.

Ubaba uTsoamotse ubengabaza ukukhuluma nathi, esaba ukuthi abakwa-Scrolla.Africa bavela kuhulumeni we-ANC – ohlezi eza ukuzonikeza izethembiso eziningi ezingacaci zemali nempilo enhle.

UTsoamotse ugcine evumile ukukhuluma phambi komndeni wakhe.

NgokukaTsoamotse akukho ukuqhathanisa: “Uhulumeni wakudala wayenonya. Ngiyazi ukuthi uhulumeni wanamuhla ubambe iqhaza emahlazweni kodwa bengingeke ngifune ukuphila ngaphansi kukahulumeni wakudala futhi.

“Yize uhulumeni okhona njengamanje engasihloniphi thina bomakadebona bempi yabantu abamnyama, okungenani banginike impesheni yokuguga.”

UTsoamotse uneminyaka engama-96. Usebenze eMpini Yomhlaba Yesibili ngowezi-1942 kuya kwezi-1946.

Ujoyine umbutho nabangane abahlanu.

“Sonke samukelwa futhi sathathwa sayolwa eMpini Yomhlaba Yesibili. Sayiswa ezindaweni ezahlukene zamasosha e-Bloemfontein, ePitoli naseGoli, ”kusho uTsoamotse.

Uthe wafundiswa ukusebenzisa isibhamu.

Uhambe ngesikebhe esuka eThekwini eya eGibhithe.

“Ngesikhathi siseGibhithe sanikezwa izibhamu ukuqapha iziboshwa zempi.”

Uthe isikhathi sakhe esibi kunazo zonke eGibhithe kwaba lapho uzakwabo edubula ebulala elinye isosha, limthatha njengesitha.

Ngenxa yokuthi kwakunguzakwethu, waboshwa kanye nale ndoda eyadubula.

“Ngowezi-1946, ngadedelwa empini.

“Ukubuyela ekhaya eNingizimu Afrika kwaba ukukhululeka okukhulu. Ngangikhumbula ekhaya kakhulu. Bengifuna ukubona ubaba wami obelindele ukubuya kwami ​​okuphephile. ”

UTsoamotse washada noDeliwe Selina mhla zingama-26 kuMbasa kowezi-1956, wabe esedlula emhlabeni ngowezi-2016. 

“Impilo ibinzima. Ngangihola kancane kakhulu njengesisebenzi esijwayelekile kojantshi.

Imfihlo yakhe yempilo ende ithi: “Ungabhemi futhi ungaphuzi utshwala. Vocavoca umzimba njalo.

“Ngithanda ukukhuthaza abantu abasha ukuthi bazifundise ukuze baphile impilo engcono kunaleyo esasiyenza phambilini,” kusho uTsoamotse.

Ubaba uTsoamotse uyakuthanda ukubuka izindaba nebhola likanobhutshuzwayo. Ungumlandeli omkhulu weqembu lebhola le-Orlando Pirates.

Iphupho lakhe manje ukuthi afinyelele eminyakeni eyikhulu futhi abe nephathi enkulu ekhaya lakhe e-Smithfield e-Free State, lapho azalelwa khona, futhi ameme wonke umndeni wakhe.

Izihloko zakamuva