
Everson Luhanga
Isikhulu samaphoyisa esesithathe umhlalaphansi ngemuva kweminyaka engu-37, sikhumbula izinsuku zaso sisembuthweni.
Okhulumela amaphoyisa uKaputeni Kay Makhubele ukhumbula izikhathi ezinhle ngesikhathi esesabenza njengomseshi, ngaphambi kokuthi akhuphuke esikhungweni abe ngumkhulumeli wesifundazwe.
UMakhubele (60), utshele i-Scrolla.Africa ukuthi wafaka amaphoyisa ejele ngesikhathi ephenya ngenkohlakalo.
Ekhumbula isikhathi sakhe esibuhlungu kakhulu, uthe ngo-1995 wayezitshela ukuthi uzofa ngesikhathi edutshulwa emlenzeni yiqembu lezigebengu ezaziqola amabhange.
“Uphiko lwabanikazi bezitolo ezinkulu lwenza amaphepha angombombayi ukuze kuqolwe imali. Mina nozakwethu sahamba sayogasela abasolwa lapho ababesebenza khona kodwa bangidubula. Bonke ozakwethu babaleka bangishiya ngivuza igazi,” esho.
Uthe lezi zigebengu zahamba ngemoto yazo, kodwa kwabe sekwenzeka isimanga. Zajika zabuya.
“Zisebenzisa ikhumbi yamaphoyisa elahliwe, izigebengu zangiyisa emtholampilo wase-Naledi, ngathola ukwelashwa, ngaphambi kokuba ngiphuthunyiswe esibhedlela,” esho.
Uthe izigebengu zashayela ikhumbi yamaphoyisa zaya esiteshini samaphoyisa i-Orlando zazinikela emaphoyiseni.
“Mhlawumbe, ukube izigebengu azibuyanga zangiphuthumisa emtholampilo, ngabe ngashona ngenxa yokopha kakhulu. Ngiyaphila namuhla ngoba ngasindiswa yizigebengu ezangidubula,” kusho ukaputeni odumile.
Ekhuluma ngokusebenza oPhikweni oLuvikela Izingane ngaphambi kokuthi abe ngumkhulumeli, uMakhubele uthe kubuhlungu ukubona izingane ezincane zidlwengulwa, zinqunywa futhi ngezinye izikhathi zilahlwa ziphila.
“Ngangihlenga izingane eziningi ezisanda kubelethwa, ezebiwa ezibhedlela zethu ngesikhathi zibelethwa ngazihlanganisa nomama bazo begazi,” esho.
“Injabulo yomama abalahlekelwe yizingane zabo bekuwumvuzo wami omkhulu kunayo yonke”.
UMakhubele uthe isikhathi sakhe esihle kakhulu kwaba ngesikhathi eqokwa njengesikhulu esiphezulu kwezokuxhumana eGoli ngesikhathi uRiya Phiyekga esanguKhomishana wamaphoyisa.
“Ngangijabule kakhulu. Bengazi ukuthi ngenza into ebonwa ngozakwethu,” esho.
UMakhubele ubonge umkakhe uSophia nezingane ngokumeseka kwabo kakhulu ngesikhathi ekudinga.
“Noma ngabe ucingo lwami lwalukhala ngasiphi isikhathi, umkami wayehlezi ethi ngiluphendule. Uma kunesigameko sobugebengu engizoya kuso, wayengikhuthaza ukuthi ngihambe ngesikhathi ethandazela ukuthi ngibuye ngiphephile,” usho kanje.