Lubhalwe ngu-Anita Dangazele
Izinga lokubulala lehle ngo-11% kwikota yesithathu, kodwa ukugqekezwa kwezimizi nokushaywa kwabantu kuyakhuphuka.
INelson Mandela Bay isahamba phambili ngezinga eliphezulu lobugebengu, nakuba isifunda sikhombisa ukwehla kobugebengu.
Ubugebengu e-Eastern Cape kukhombisa izinguquko ezihlukahlukene kodwa izinga lokubulala, ukudlwengula nokugqekezwa kwamabhizinisi kuya ngokwehla, kodwa izigameko zokushaywa nokugqekezwa kwezimizi ziyanda.
IPhini likamkomishana wamaphoyisa wesifundazwe, uMajor General Zithulele Dladla, uthe lezi zibalo zakamuva zikhombisa ukuthi amaphoyisa asabenza kanzima ukulwa nobugebengu kulesi sifundazwe.
Izibalo zobugebengu zikota yesibili neyesithathu zikhishwe nguNgqongqoshe Wezokuphepha Komphakathi Nezokuthutha, uXolile Nqatha, e-St Albans Correctional Centre e-Gqeberha ngoLwesithathu.
Phakathi komhlaka-1 ngoNtulikazi kuya kumhlaka-31 ngoZibandlela nyakenye kubikwe amacala obugebengu angu-41,246 esifundazweni, okwehle ngo-4.5% uma kuqhathaniswa nekota elidlule. Kodwa izifunda ezimbili kwezingu-8 zisakhombise ukwanda kobugebengu.
INelson Mandela Bay, ehlezi ku-23.4% ngobugebengu, ibe nokwehla kwa-7.1%. Kodwa umasipala waseBuffalo City Metro inyuke ngo-1.3%, kanti i-OR Tambo District yehle ngo-2.4%.
Yize izibalo zehlile kodwa iNelson Mandela Bay inamaphesenti aphezulu ezigameko zokubulala nokuthumba abantu.
Iziteshi zamaphoyisa KwaZakhele, eNew Brighton, Kwanobuhle nase-Motherwell zinezigameko zokubulala eziningi futhi zithathwa njengezinye zezindawo okunamacala okubulala amaningi ezweni lonke.
Iziteshi ezinezigameko eziningi zobugebengu obukhulu zifaka phakathi i-East London, i-Mount Road, uMthatha, Humewood ne-Cambridge.
Ezinye izinhlobo zobugebengu ezikhuphukile ukuhlaselwa ngenhloso yokubulala kunyuke ngo-9%, ukugqekezwa kwezimizi kunyule ngo-14.9%, kanti ukubulala sekunyuke ngo-0.2%. Kodwa izigameko zokuhlukunyezwa ngokocansi zehle ngo-6.4%, ukugqekezwa kwamabhizinisi kwehle ngo-9.1%, kanti ubugebengu obuyingozi ngo-3.4%.
Izindawo ezinamacala amaningi okudlwengula zifaka phakathi iMthatha, iLusikisiki, iMbizana, iDutywa ne-East London.
Ezinyangeni ezithathu zokugcina Ku 2024, ubugebengu behle ngo-4.5% uma kuqhathaniswa nonyaka odlule. Izifunda ezinhlanu zibonise ukuthuthuka, kanti iNelson Mandela Bay kwehle ngo-13.5%, umasipala waseBuffalo City ikhuphuke ngo-1.2% ne-OR Tambo ngo-0.4%.
Izinga lokubulala lehle ngo-11%, ubugebengu ubuyingozi behle ngo-20.7%, kanti ukugqekezwa kwamabhizinisi kwehle ngo-34.2%.
Ukugqekezwa kwemizi kunyuke ngo-5.1%, ukuhlaselwa kwabantu ngo-6.5%, nokushaywa ngenhloso yokulimaza kakhulu ngo-0.8%.
Izindawo ezinamacala aphezulu okudlwengula kubalwa iLusikisiki, iMthatha, iMbizana, iLibode ne-East London.
“Lezi zibalo azizona izinombolo nje kuphela zibonisa impilo yangempela yomphakathi wethu,” kusho uDladla.
Uthe amaphoyisa ayaziphendula izikhalo zomphakathi ngokwengeza izinsiza, waphinde waveza ukuthi kuvulwe iMajola Police Station e-OR Tambo, okusiteshi sesi-200 esifundazweni.
UNgqongqoshe uNqatha uyamukela ukwehla kwezinga lokubulala nezobugebengu obuhlobene nokuhlukunyezwa ngokocansi, kodwa uthi kusekuningi okufanele kwenziwe.
“Asikwazi ukuphumula. Kumele siqhubeke nokulwa nobugebengu,” esho.
Uphinde wathembisa ukuthi kuzokwenziwa okukhulu ekulweni nokufunwa kwemali ngenkani ezindaweni ezinokuhlukumezeka okukhulu, wathi amathimba ahlukene akhethekile amaphoyisa asevele ajutshwe
e-OR Tambo.
Esithombeni esingenhla: uNgqongqoshe wezokuPhepha koMphakathi nezokuThutha uXolile Nqatha ekhuluma ngesikhathi kukhishwa izibalo zobugebengu e-Eastern Cape ngoLwesithathu.
Umthombo wesithombe: SAPS EC Communications