Lucky Sithole
Bezibambane emjahweni obuse-Monza wangowezi-2021. Ngenkathi uLewis Hamilton kanye noMax Verstappen bexabana ku-chicane yokuqala, i-Red Bull kaVerstappen yagijima phezu kwe-Mercedes ka-Hamilton, isondo elingemuva kwesokudla yilona elivimbe ukuthi kuphahlazeke ubuchopho buka-Hamilton ngalokho okubizwa ngokuthi i-halo, uhlaka olungaphezu kwe-cockpit.
Umjaho ufakwe uphawu olubomvu ngokushesha. Ngemizuzwana nje, abasizo lokuqala baye bafika, bobabili abashayeli bathathwa ukuze bayobhekwa esikhungweni sezokwelapha esisezingeni eliphezulu ku-circuit. Ngaphandle kokulimala okujulile nokuthinte ukuzazi kwabo okukhulu, manje kuthiwa baphile kahle.
Buyela emuva kuNhlangulana wangowe-1966 lapho umshayeli osemusha okhaliphile womjaho wezimoto, indoda eyayingase ngelinye ilanga ibe ngehamba phambili ngokungabekezeleleki, yachitha imizuzu engama-25 ivaleleke emotweni yomjaho we-Formula 1 BRM. Wayekade eshayise ebangeni elingu-170mph emvuleni ehambisana nomjaho we-Spa Francorchamps e-Belgium.
“Ithangi likaphethiloli lase liqhumile lagcwala uphethiloli,” kusho uJackie Stewart etshela u-Alan Henry we-The Guardian eminyakeni engama-30 kamuva.
Abashayeli uGraham Hill kanye noBob Bondurant, nabo abashayisa, basebenza kanzima ukukhipha uStewart emotweni. Inhlansi eyodwa yomlilo yayingalahlekisela laba abathathu ngezimpilo zabo.
UStewart uqhubeke waba inkinga ngemuva komjaho we-Formula 1, obebonakala enomqondo wokuthi “uma usaba, ungaqhudelani nabanye”.
Kodwa uStewart, kanye namalungu e-Grand Prix Drivers Association baqala impi eyaholela ekuhoxisweni kwemijaho eminingi kanye nesiteleka sabashayeli ku-1982 South African Grand Prix – futhi ngemuva kweminyaka engama-50, uLewis Hamilton wasinda engenamyocu ngaphandle komklomelo wokuzikhukhumeza omubi.
Ibhola lombhoxo selihambe ibanga elide kusukela “kumaphoyisa anezinhlungu”, amadoda ase-St John’s Ambulance agijimela enkundleni avuselela abadlali bebhola lombhoxo “ngamanzi ” asebhodleleni lamanzi, kodwa kusekude phambili.
Umdlalo ushintshile. Namuhla, abadlali abangaphezu kuka-110kg, bashayisana imizuzu efika kwengama-80 ngesikhathi esisodwa.
Singakanani esinye esixwayiso esidingwa i-World Rugby kunenhlekelele kaCarl Hayman? Umdlali oqavile oye watholakala enokuwohloka komqondo kanye ne-CTE eneminyaka engama-41 ubudala?
Liyini ikhambi? Alikho nelilodwa ngoba akwanele okwenziwayo ukuthola isisombululo.
Kuzo zonke izinselelo ezibhekene nebhola lombhoxo (njengo-Erasmus nevidiyo yakhe, izinqumo ezimbi eziholwa enkundleni kanye nohlelo lwamakhadi amabi), izinsizwa ezidela izimpilo zazo ukuze zidlale umbhoxo yimbi kakhulu. Kungasho ukufa komdlalo wethu, ngaphandle uma kukhona okwenzekayo – futhi ngokuphuthumayo. Ubani ozoba uSir Jackie Stewart webhola lombhoxo? Ubani ozongenela i-crusade?