Lubhalwe nguZukile Majova
Abantu akumele bazihluphe ngokufaka isicelo somsebenzi sokuthola isikhundla sesikhulu esiphezulu kwa-Eskom uma bengazange bafonelwe uNgqongqoshe wezokuMbiwa Namandla uGwede Mantashe noma ozakwabo abasondelene naye.
Inkampani ebiza u-R247 billion enabasebenzi cishe abangaphezu kuka-40 000 isikhangise ngesikhundla esiphezulu esivuleke ngokusula kuka-Andre de Ruyter ngoZibandlela nyakenye.
UDe Ruyter waxabana noMantashe emsola ngokuba ingxenye yohlelo lokucekela phansi uhulumeni we-ANC ngokuhluleka ukulawula ukucinywa kukagesi.
UMantashe washiya uNgqongqoshe nezikhulu eziphezulu kwa-Eskom kanye nomkhakha wezamandla wakuleli ukuze athole isikhundla sokukhomba kwi-ANC kwezamandla.
Isisulu sakhe sakamuva nguNgqongqoshe wamaBhizinisi kaHulumeni, uPravin Gordhan owake waba ngumngani omkhulu kaMengameli uCyril Ramaphosa, kodwa ngemuva kwengxabano enzima nabeseka uMantashe ku-ANC uGordhan wazithola engaphandle kwesigungu esiphezulu se-ANC.
Noma ngubani ozothola umsebenzi kuzomele azicelele yena ebhodini elisha lakwa-Eskom elisolwa ngokuhlukanisa abaphathi abaphezulu.
Kuleli sonto umhlaziyi wezamandla, uChris Yelland uqinisekise ukuthi ubona ukungazwani phakathi kwezikhulu zakwa-Eskom nebhodi.
“Ngizwa kubikwa ukuthi isikhulu esiphezulu sakwa-Eskom, i-COO kanye ne-CFO baziqhelelanisile noNgqongqoshe be-DPE ne-DMRE kanye nebhodi entsha yakwa-Eskom. Izikhulu eziphezulu i-CEO, i-COO kanye ne-CFO azizange zimenywe esithangamini sokugcina sabezindaba, ngombono wami lokhu kuwudaba olubucayi kakhulu ngoba lubhebhethekisa ulwazi olungalungile, oludukisayo nolungaphelele.”
Sekuthathe cishe izinyanga ezimbili ukuthi u-Eskom uqale ukhangise ngomsebenzi wesikhulu esiphezulu kulandela ukwesula kukaDe Ruyter. Ozoqokwa kwa-Eskom uzoba ngoweshumi okuhlanganisa nezikhulu eziphezulu ezibe amabamba, kusukela ngo-2014.
Isikhundla esikhangisiwe sidinga isikhulu “esinesipiliyoni sokukhulisa imali kanye nokuphatha amaphrojekthi amakhulu”. Okubaluleke kakhulu kufanele abe nesipiliyoni sokuphatha indawo yababambiqhaza eguqukayo neqinile.”
Umphathi omusha uzothatha ifa lenkampani phakathi nenqubo yokuhlanganisa futhi kulindeleke ukuthi aqhubekisele phambili uhlelo lwe-Just Transition luka-R150 billion okuyimali esuka eziteshini zikagesi eziphehla ngamalahle iya emithonjeni yamandla avuselelekayo.