
Arthur Greene
Ngenkathi wonke amehlo emhlabeni ebheke ekuhlaseleni ngesihluku kwe-Russia e-Ukraine, enye impi ebulalayo kakhulu iqhubeka e-Ethiopia.
Selokhu kwaqala impi yombango kuleliya lizwe ngoLwezi ngonyaka ka-2020, abacwaningi baveze ukuthi balinganiselwa ku-500,000 abantu asebeshonile.
Ucwaningo, oluholwa nguJan Nyssen weNyuvesi i-Ghent e-Belgium, luveze ukuthi:
● Kwabulawa abantu abangu-50 000 kuya ku-100 000 kule mpi.
● Abantu abangu-150 000 kuya ku-200 000 babulawa indlala.
● Bangaphezu kuka-100,000 abashona ngenxa yokuntuleka kosizo lwezempilo. Impi yaqala ngoLwezi ngonyaka ka-2020 lapho uhulumeni omkhulu e-Addis Ababa, oholwa uNdunankulu u-Abiy Ahmed, ethumela amasosha ukuba ayoqeda uhulumeni esifundeni esisenyakatho ne-Tigeria.
Ibutho lesizwe lase-Ethiopia lalisekelwa amasosha eqembu lase-Amhara kanye namabutho avela kuhulumeni ongumakhelwane wase-Eritrea, futhi impi yasheshe yakhula yaba impi yombango egcwele.
Izakhamuzi zabulawa ngesibhicongo kwathi i-Tigray yavinjwa kwanqayulwa ukudla namanzi – ingxenye enkulu yesifundazwe isavaliwe.
Amasosha ase-Tigray, okuyikhaya lalabo ababengababusi bezwe, ahlehlela ezintabeni ngaphambi kokuba aqale ukuhlasela ngoNhlangulana ngonyaka odlule okwaphinde kwathunjwa inkaba yedolobha yabo i-Mekelle futhi kwacishe kwabulawa amasosha ase-Ethiopia.
Abantu base-Tigray babhikisha e-Addis Ababa kodwa ngoLwezi ngonyaka ka-2021, ngemuva konyaka wokulwa, ibutho lika-Abiy lakwazi ukuguqula isimo ngokusebenzisa ama-drones ase-Turkey, izindiza zempi kanye namasosha esizwe ahlomile.
I-Tigray yabuyela endaweni yayo, kodwa ukulwa kusaqhubeka ezindaweni ezingomakhelwane base-Afar nase-Amhara kanye naseningizimu yezwe ngamalungu aphikisayo eqembu le-Oromo.
Izithombe kanye nokusakazwa kwezindaba zokuhlasela kwe-Russia e-Ukraine bekuhlanganisa konke. Lokhu kungenxa yokuthi ukusetshenziswa kabanzi kwezinkundla zokuxhumana e-Ukraine futhi ngokwengxenye ngenxa yokuthi izintatheli zinokufinyelela okukhulu kakhulu kolayini bangaphambili.
E-Ethiopia, lokhu akuvumelekile.
Iziqeshana zeziteleka zamasosha e-Mariupol zigcwala omabonakude kodwa akubonakali izithombe ezinonya ezenzeke e-Mpumalanga ne-Afrika.
Futhi nakuba izintatheli zivinjelwa ukuba zibonise umhlaba ngenhlekelele eyehlela abantu abaningi, ngisho usizo lwezempilo luvinjelwe ukufinyelela ezindaweni ezithintekile.
Ukuhlasela kwe-Ukraine, ngeshwa, kwenze lolu daba lwaba lubi nakakhulu, njengoba lempi ikhula kusho ukuthi usizo seluqondiswe kabusha.
“Sibona ubufakazi obucacile bale mpi eqeda izinsiza kanye nokunakwa kwezinye izindawo ezinezinkinga,” kusho uNobhala-Jikelele weNhlangano Yezizwe ezihlangene u-Antonio Guterres etshela abezindaba ngoMsombuluko.
Ngaphandle kwe-Ethiopia, kungashiwo okufanayo ngempi eqhutshwa i-Saudi Arabia e-Yemen kanye nengxabano yase-Mozambique.