Osopolitiki bayathanda ukufaka unyawo lwedada ebholeni 

Lubhalwe nguDylan Bettencourt

Ibhola livamise ukusetshenziswa njengehawu kwezepolitiki emhlabeni jikelele kanti I-Democratic Republic of Congo (DRC) ayihlukile kulokhu okwenziwayo. 

Izikhulu zezombusazwe zisebenzisa ibhola njengendlela yokuthola ukwesekwa izakhamuzi.

Kunezindlela eziningana zokusebenzisa ibhola ukuze kuzuze ezombangazwe. UJoseph Kabila, owayenguMengameli kusukela ngo-2001 kuya ku-2019  weseka amaqembu ebhola ngokwezimali ukuthuthukisa isithunzi sakhe esonakele.

Nakuba isikhathi sikaKabila sasiphikisana naye, kodwa ukusekela kwakhe amaqembu ayengenayo imali yombuso kwamtholela abalandeli abaningi.

Kodwa-ke, ibhola elinjengethuluzi lezepolitiki livame ukusebenza ngezindlela zombili. Njengoba lakha liphinde libhidlize

Izinkundla zebhola e-Congo zinikeze abalandeli bamaqembu aphikisayo ezweni lonke ithuba lokubhikishela umbuso kaKabila, izingoma ezimelene noKabila zivame ukuzwakala emidlalweni yebhola kubika i-The Conversation Africa.

Kodwa akwenzeki e-DRC kuphela. Lo mdlalo ubambe iqhaza elikhulu ekuphonseni inselelo amandla e-Zanzibar nase-Zimbabwe ngisho nangesikhathi se-Arab Spring.

Abalandeli bebhola abaningi abazona izimpumputhe njengoba osopolitiki becabanga. Nakuba abalandeli abaningi bekwazisa  ukwesekwa ngokwezimali, kodwa lokho akushintshi ukucabanga kwabo kwezombusazwe.

Iningi labalandeli belizimisele ukweseka uKabila inqobo nje uma eseka iqembu labo alithandayo ngokwezimali, inkemba esika nhlangothi zombili.

Futhi okungcono kakhulu kunokwesekwa ngezimali impumelelo enkundleni. UGabriel Amisi wayengumngane oseduze kaKabila manje usebenza njengoJenene wamasosha kanye nomhloli-jikelele webutho lase-Congo.

Yize esolwa ngamacala amaningi okuhlukumeza amalungelo abantu, kusukela ngo-2007 kuya ku-2020 usebenze njengoMengameli we-AS Vita Club, lapho athola khona abalandeli abathembekile.

Ngaphambi kokuba nguMengameli weqembu, iqembu lase-Kinshasa alizange lisebenze kahle kodwa u-Amisi wakhulisa iqembu ukuze anqobe izicoco ezintathu zezwe.

Impumelelo yakhe yaba yinhle kangangokuthi ngesikhathi ezama ukusula esikhundleni sakhe abalandeli bambhikishela bamncenga ukuthi aqhubeke.

U-Amisi wayedume kakhulu kangangokuthi ngesikhathi kuqubuka imibhikisho ngokumelene nabalandeli bakaKabila be-AS Vita bavikela indlu ka-Amisi izinsuku ezimbalwa.

Ibhola njengoba liyisizinda sezepolitiki linamandla liyakwazi ukujika kulabo abazama ukusebenzisa amandla alo.

Isithombe esingenhla: Ibhola emigwaqeni yase-Congo

Umthombo wesithombe: Khmer Times

Izihloko zakamuva