OkaZondo usola abakwa-Gupta ngenkohlakalo

Dylan Bettencourt

Umbiko wokugcina wokuLawulwa koMbuso uveze ukuthi umndeni wakwaGupta wanikezwa imali elinganiselwa ku-R15.5 billion izinkontileka ezingekho emthethweni, iningi lazo eziphuma kwa-Eskom nakwa-Transnet.

Umbiko onikezwe uMengameli uCyril Ramaphosa nguMphathi wamaJaji uRaymond Zondo ngoLwesithathu, uveze ukuthi izikhulu zikahulumeni zenza abakwaGupta bahlomule ngokungemthetho ezinkampanini zikahulumeni.

I-Denel, u-Eskom no-Transnet bakhokhiswe imali engaphezu kwezigidigidi zamarandi ngamaphrojekthi ahlukene, abenziwa ngabantu abasezikhundleni eziphezulu zikahulumeni.

Umbiko uveze ukuthi u-R2.4 billion wakhokhelwa i-Tegeta Resources and Exploration ngezivumelwano zakwa-Transnet ne-Cutting Edge, engaphansi komndeni wakwaGupta.

Eminyakeni embalwa, u-Transnet uthumele izigidi zamarandi kwabakwaGupta ngokuhwebelana okuhlukene – u-Transnet uchazwe njengesizinda sezinhlelo zokwenza imali ngabakwaGupta.

Ikhomishini iphawule ukuthi amabhizinisi akwaGupta adale isiko lenkohlakalo,  nezinkampani zikahulumeni izigidi zamarandi.

AbakwaGupta baneqhaza elikhulu embikweni wokulawulwa kombuso. Phakathi kwezinto eziveziwe ukusebenzisa kwabo ikhempu yamasosha i-Waterkloof.

Umbiko umile kwelokuthi owayenguMengameli wezwe uJacob Zuma wayazi ukuthi abakwaGupta babesebenzisa inkambu yamasosha ngo-2013, ngesikhathi ibhanoyi elalithwele abagibeli ababalelwa ku-200 lifika lapho okwakunomshado owubukhazikhazi wakwaGupta owawuse-Sun City.

Lesi sawhile sezindiza sisetshenziswa amasosha kuphela noma amanxusa ezimpi.

Yize uZuma athi akanalo ulwazi ngendiza, iKhomishini kaZondo ibhale ukuthi ubudlelwano obuseduze balowo owayenguMengameli wezwe nabakwaGupta bumenze wangayinaka indiza.

UMphathi wamaJaji uRaymond Zondo wenze isiphakamiso sokuthi u-Ace Magashule, uMosebenzi Zwane kanye nabakwaGupta baphenywe ngohlelo lwepulazi lobisi i-Vrede, alubize “njengenhlekelele”. Imali okwakuhloswe ngayo ukusiza abalimi abamnyama yangena kuma-akhawunti asebhange enkampani yakwaGupta.

“Kubalulekile ukuthi bajeziswe abantu abahlulekayo ukwenza umsebenzi wabo. Ngaphandle kwalokho, le nkohlakalo kanye nalezi zenzo zokulawulwa kombuso zizoqhubeka unomphela kuze kulimale izwe nabo bonke abantu bakuleli,” kusho uZondo embikweni.

UZondo usola uMagashule ngokuphusha uhlelo lwabakwaGupta ezinhlelweni eziningi e-Free State, lapho uMagashule ayenguNdunankulu khona kusukela ngo-2009 kuya ku-2018.

Izelamani zakwaGupta uTony no-Atul zisagcinwe esitokisini esiteshini samaphoyisa e-Dubai njengoba bezophindiselwa kuleli mayelana nomkhonyovu we-Nulane Investment wemali engu-R24.9 million.

Umthombo wesithombe: @eNCA

Izihloko zakamuva