Lubhalwe nguPalesa Matlala
- UThami Mazibuko waqala iqembu lezincwadi eSoweto ukusiza izingane ukufunda, futhi iqoqo lakhe selikhule lisuka kwezincwadi eziyi-13 laya ngaphezu kwezi-5,000.
- Naphezu kwempumelelo yakhe, usadinga izincwadi ezengeziwe noxhaso ukuze andise futhi akhokhele abasebenzi bakhe nabafundisi.
UThami Mazibuko (39), uqale iqembu lezincwadi eZondi, eSoweto, ngemuva kokubona ukuthi imitapo yolwazi eminingi yendawo akufinyeleleki kuyona noma ayisebenzi.
Ngo-2000, wayehlala e-Yeoville, eGoli, uMazibuko wayevame ukuvakashela umtapo wezincwadi wedolobha. Kodwa ngemva kokubuyela eSoweto ngo-2013, washaqeka lapho ethola ukuthi imitapo yolwazi eminingi emphakathini wakubo kwakunzima ukuyifinyelela kuyona noma yavalwa thaqa.
Ezimisele ngokwenza umehluko, wethula iqembu lakhe lezincwadi ngo-2018 enezincwadi eziyi-13 kuphela eqoqweni lakhe.
“Umbiko wasabalala endaweni yangakithi, futhi izingane eziningi zaqala ukuza ngenxa yokuthi imitapo yolwazi yesikole yayingasebenzi noma ivaliwe,” usho kanje.
“Izingane zanquma ukubiza iqembu lezincwadi ngomtapo wazo wolwazi, futhi ngazivumela. Ziboleka izincwadi, ezinye zizibuyisa, ezinye azizibuyisi—kodwa kulungile.”
UMazibuko uqale wacabanga ukudayisa izincwadi ukuze athuthukise iqembu kodwa washeshe wabona ukuthi abantu abaningi ngeke bakwazi ukuzithenga. Kunalokho, wakhetha ukubaboleka mahhala.
Ukuze akhulise iqoqo lakhe, wathinta abangane basekhaya nabamazwe ngamazwe ukuze athole iminikelo. Namuhla, iqembu lakhe lezincwadi linezincwadi namashalofu angaphezu kuka-5,000, kodwa uthi lokho akwanele.
“Sisadinga ezinye izincwadi, uxhaso lokuqhuba lesi sikhungo, nokukhokhela abasebenzi bami nabafundisi,” usho kanje.
Enye yezimpumelelo zakhe ezinkulu kwaba ukusingatha uMbukiso Wezincwadi Wamazwe Ngamazwe WaseSoweto wokuqala ngqa, owahlinzeka ababhali abasha inkundla yokukhombisa umsebenzi wabo.
UMazibuko ufisa ukunweba iqembu lezincwadi nakwezinye izindawo eSoweto, kodwa lokhu kuzoncika oxhasweni oluvela kubaxhasi abazimele kanye nohulumeni.
Njengoba Isonto Likazwelonke Lomtapo Wolwazi liqala mhla ziyi-17 kuya zingama-23 kuNdasa, u-Gavin Sadler, umsizi womqondisi ophikweni lukahulumeni lwezokuXhumana Nolwazi, unxuse abazali ukuthi bafunde nezingane zabo futhi bahlole izinto ezizithandayo.
“Amakhono okufunda angemahle athinta ukufunda eminyakeni yokuqala yesikole nangaphezulu. Ukufunda kuthuthukisa ukuqonda, ukucabanga okujulile kanye namakhono okuxazulula izinkinga,” kusho uSadler.
ISoweto inemitapo yolwazi eyi-16, kodwa eyisishiyagalombili kuphela eyathuthukiswa ngo-2008 futhi inezinsiza eziphelele.
UMazibuko usanethemba: “Sifuna ukukushintsha lokhu, abafundi beBanga lesi-4 badonsa kanzima ukuqonda abakufunda ngesiNgisi nolimi lwabo lwebele.Ukuthola izincwadi nolwazi kuyilungelo lomuntu eliyisisekelo.”