Abahleli
Abezinkundla zokuxhumana bayifunde kahle le ndaba. Njengoba intuthu yokusha, ukuvinjelwa nokuphanga kugubezele iKwaZulu Natali kanye nezingxenye ezithile zase-Gauteng, i-hashtag ebihamba phambili ku-Twitter ngoLwesibili ibithi-#shutdownSA. NgoLwesithathu bese iphendukile ithi-#ZumaCoupAttempt.
Ubudlova obedlulele obubonakala buphendula ukuboshwa kukaMengameli wangaphambilini uJacob Zuma kuphazamise abantu ekuhlaselweni okwenziwe yisisekelo sengqalasizinda ebalulekile, imizila yokuphakela, izikhungo zokuxhumana kanye nezikhungo ezibalulekile ezenzeke ngasikhathi sinye.
Ingaphezulu kweyi-135 imibhoshongo yenethiwekhi ehlaselwe. Izindawo zokuhlanza amanzi zishe zangqongqa eMgungundlovu. I-Sapref, okuyisikhungo sokuhluza uphethiloli esikhulu kunazo zonke eNingizimu Afrika, sivaliwe. Imitholampilo nezibhedlela zihlaselwe, noma izwe lilwa negagasi elibulalayo lokhuvethe.
UDavid Evarett, uprofesa wezokuphathwa kwamadolobha e-Wits University, ebhala engxoxweni, uthi kunzima ukubushaya indiva ubufakazi bokuhlelwa kombuso. Lokhu kufaka phakathi izexwayiso zokunye ukubulawa kwabantu ngesitayela sase-Marikana uma uZuma ethintwa, izinhlelo zokucekela phansi ingqalasizinda kamasipala nokubhebhethekisa amalangabi odlame olubhekiswe kwabokufika.
UNgqongqoshe wezokuPhepha koMbuso u-Ayanda Dlodlo ngoLwesibili uthe amanxusa akhe akwazile ukuvimbela ukuhlaselwa okuhleliwe kweziteshi, emahhovisi e-ANC nasejele laseThekwini i-Westville. Uthe baphenya ababengamalungu e-State Security Agency ngokugqugquzela imibhikisho.
Phakathi kwabo kukhona uThulani Dlomo, owayeyinhloko yophiko oluphethe imisebenzi ekhethekile kwi-SSA labo okwatshelwa iKhomishini kaZondo ngabo ekuqaleni konyaka ukuthi kwakungamasosha azimele kaZuma. UDlomo ungomunye wabayishumi nambili abafunelwa ukuhlela nokuvusa uthuthuva.
UJane Duncan, woMnyango Wezobuntatheli, Amafilimu kanye Nomabonakude e-University of Johannesburg, ubhala ku-Daily Maverick ukuthi lezi zenzakalo ezenzekayo aziqali ukwenzeka – futhi zilandela umqondo othile. Isu eliphelele, uthi, ukugqugquzela izinxushunxushu ezihleliwe.
Intatheli uPalesa Morudu Rosenberg ubhala ukuthi: “Lokhu kunguvukelo oluhlelwe ngaphakathi ku-ANC ukunqanda ukuhlanganiswa kombuso wentando yeningi ngoba abaxhasi bawo bethukile ukuthi izwe lisebenza ngomthetho.”
Amabutho e-Malign asebenzise ubuqili ngaphambili ukubhebhethekisa ukucwaswa kwabokufika noma udlame oluhlangene. Udlame lwesithathu lwamandla lwaluyinto eyayibangelwa umbuso wobandlululo.
Leli sonto eledlule lichazwe njengempi evulekile phakathi kwamaqembu e-ANC.
Uma bonke ubufakazi esibubonayo buyiqiniso, kufana nozunge lobugebengu lokuketula umbuso wentando yeningi eNingizimu Afrika. Kuphonsela inselelo umthetho futhi kusongela izimpilo nokuziphilisa kwezigidi zabantu baseNingizimu Afrika.
Lapho uvukela sekunqotshiwe futhi lapho ukuthula sekubuyisiwe – futhi kuzoba njalo – sidinga ukwazi amagama alabo abenze lokhu futhi sidinga ukubenza bajeze ngamacala abo.