Elakuleli libalwa namazwe amaningi agcwele ubugebengu  

Lubhalwe nguZukile Majova
Umhleli wezepolitiki

I-Gauteng isengcupheni yokuba esifundazweni esingenamali njengoba izibalo zobugebengu bokuvinjwa kwezimoto zemali zikhombisa ukukhula ngo-22.7%.

Isizinda somnotho wezwe sithutha izigidi zamarandi ngamaveni emali ngaphandle kokuphelezelwa ngamaphoyisa kwelinye lamazwe ayingozi kakhulu emhlabeni.

Elakuleli libalwa namazwe ayishumi ayingozi kakhulu emhlabeni.

UNgqongqoshe wamaPhoyisa uBheki Cele uthe bangu-82 abantu ababulawa nsuku zonke kuleli. 

UKhomishana wamaphoyisa e-Gauteng, uLieutenant-General Elias Mawela wethule izibalo zobugebengu esifundazweni ngoLwesibili wathi i-Gauteng ithatha u-27.1% wabo bonke ubugebengu ezweni.

Ukuntshontshwa nokuvinjwa kwezimoto zemali kukhuphuke ngamaphesenti angaphezu kuka-80 ngo-2018/19, kwakhuphuka ngaphezu kuka-100% ngo-2020/21.

EGoli amaveni athwala imali avame ukuhlaselwa emini kabha ngisho nasezindaweni eziminyene kakhulu ezigcwele abantu.

ULieutenant-General Elias Mawela uthe baqophe izigameko zokugetshengwa kwezimoto ezingu-27 phakathi kukaMfumfu noZibandlela nyakenye.

NgoMsombuluko, iBhange Lombuso lakuleli (i-SARB) kanye nemboni yezinsizakalo zezezimali bethule i-PayShap, okuwuhlelo lwamahhala lokukhokha olungadlulisa imali efinyelela ku-R3,000.

Lolu hlelo oluvumela ukuthi udlulise imali ebhange mahhala, lakhelwe ukuyekisa abantu ukuthi baphathe imali eningi ezikhwameni zabo. Yonke imali oyidlulisayo ivela ngemuva kwamasekhondi ayishumi. 

Ngenyanga edlule, uNdunankulu wase-Gauteng uPanyaza Lesufi usebenzise izigidigidi zamarandi ohlelweni lokulwa nobugebengu esifundazweni oluhlanganisa ukufudukela esifundazweni esingenamali.

“Ukufaka isandla kwisifiso sokusebenzisa imali esifundazweni sethu, sinxusa abantu kanye namanye amabhizinisi ukuthi ahlanganyele nemboni yezivakashi ekuqedeni ukuphatha imali ngesandla.

“Uma sonke senza njalo sizoncipha ukugetshengwa kwamabhizinisi, ukuntshontshwa kwemali nokuqhunyiswa kwama-ATM,” kusho uLesufi.

Esithombeni esingenhla: UKhomishana wamaphoyisa esifundazweni sase-Gauteng uLieutenant-General Elias Mawela ohola umkhankaso we-O Kae Molao oqondisa izigwegwe ngempelasonto.

Umthombo wesithombe: SAPS

Izihloko zakamuva