
Lubhalwe nguZukile Majova
Umhleli wezepolitiki
Ngemuva kwesonto izwe lingene esigabeni sesithupha sokucishwa kukagesi akukabi khona isixazululo esisheshayo esizoqeda ukucishwa kukagesi kuleli.
UMengameli Cyril Ramaphosa ube nguSihlalo womhlangano ophuthumayo wekhabhinethi ngoLwesithathu ebusuku, kodwa bangaphuma nesixazululo esisheshayo.
Umhlangano unqume ukuthumela uNgqongqoshe Wezamandla kagesi uKgosientsho Ramokgopa komunye umkhankaso wokuthola iqiniso eziteshini zikagesi zakwa-Eskom.
UNgqongqoshe uchithe inyanga yakhe yokuqala ehhovisi ehambela zonke iziteshi zikagesi ezingu-15, exhumana nabaphathi kanye nabasebenzi.
URamokgopa wethule umbiko onemininingwane yokuhlolwa kwakhe, othi kumele kwehliswe izinhlelo zokuqeda iziteshi zikagesi esezifinyelele ekupheleni kwazo.
Isu elisha elethulwe okokuqala kwi-ANC National Working Committee ukunciphisa ukuhoxiswa kweziteshi zikagesi i-Hendrina ne-Arnot eMpumalanga.
Isiteshi sikagesi i-Hendrina esesivale amayunithi aso amadala kakhulu sizomiswa ngo-2025.
I-Arnot kulindeleke ukuthi ivalwe ngo-2029.
Osabambe isikhashana oqokwe njengokhulumela uhulumeni uMichael Currin uthe uMengameli uzophatha umhlangano we-National Energy Crisis Committee maduze.
“Impela siyaphila, kodwa ziningi izinkinga esibhekene nazo futhi kufanele kubhekwe kakhulu ukuthi yini engaba isixazululo sesikhashana nesisheshayo.”
Lokhu kuza ngemuva kwesonto lokunqamuka kukagesi okudla umnotho ngaphezu kuka-R1 billion ngosuku.
Njengoba izinkathi zonyaka zishintsha, u-Eskom uqophe inani eliphakeme kakhulu elingaphezu kuka-33,300 MW ngoLwesithathu ebusuku.
Lokhu kusho ukuthi inkampani kagesi idinga amandla acishe abe ngu-7,000 MW ukuqeda le nkinga yokucishwa kukagesi.
Kuleli zinga umehluko phakathi kwamandla atholakalayo kanye nesidingo sikagesi kulindeleke ukuthi sifinyelele ku-10,000 MW okulingana nesigaba seshumi sokucishwa kukagesi ezinyangeni zasebusika.
Ukungathembeki kwesiteshi sikagesi senuzi sase-Koeberg eKapa, esilahlekelwe yiwo womabili amayunithi kubangela ukushoda okungaphezu kuka-1,900 MW kwe-grid futhi kube nomthelela ekucinyweni kukagesi isikhathi eside kwesigaba sesithupha.
Izwe belilokhu lisesigabeni sesihlanu sokucishwa kukagesi kanye nesigaba sesithupha njengoba u-Eskom uqinisekise ukuthi lokhu kuzohlala kuze kube baphinde bakhipha isaziso esilandelayo.”
Emasontweni amabili edlule, uhulumeni wenza inkulumo yesimo senhlekelele kazwelonke asethule ngoNhlolanja, wathi wenelisekile ngoxhaso olwanele olunikezwe u-Eskom ukuze kusimamiswe ugesi.
“Uhulumeni wamukele imithetho eyahlukene ebeka izibopho zezinhlaka ezahlukene zombuso okubalwa ukunciphisa umthelela wokucishwa kukagesi, ukuvimbela ukwanda kwezingqinamba zokuphakelwa kukagesi, nokunqanda isimo esiphuthumayo sikazwelonke,” kusho uhulumeni esitatimendeni.