Azibuyele emasisweni

UThabiso Sekhula ubuka ubuhle bokugubha i-Africa Day. 

Sekuyisikhathi eside ngingalugubhi lolu suku. Ngokuhlaselwa kwabaqhamuka emazweni angaphandle ezweni lami, ubumpofu nokwenyuka kokuntuleka kwemisebenzi bengizizwa ngingathandi ukugubha lolu suku. 

Kule minyaka embalwa edlule ngosizo lwezinkundla zokuxhumana, ngiyabona ukuthi kuningi okumele sikubungaze. Intsha yase-Afrika inezingxoxo mayelana namathuba okusebenza ndawonye kanye nomlando wethu esabelana ngawo.

Kumele nilandele intokazi yase-Venda ezinkundleni zokuxhumana, uKay Lidhovo nizobubona lobu buhle.

Wabelana ngezindaba eziveza amagugu akhe e-Venda futhi abantu e-Afrika baphawula ngezindaba ezifanayo.

Samsung Galaxy 14G

Ubuwazi yini ukuthi igama elithi indlala, libizwa ngokuthi i-njjala noma enjara ezweni elikude njengase-Uganda liyafana nelithi njala e-Malawi nase-Zambia, kanti bathi “ndlala “esizweni sama-Tsonga bathi “tlala ngolimi lesiSuthu. 

Ngolimi lwesi-bemba e-Zambia kuthiwa insala, kanti isizwe samaLozi silibiza ngokuthi itala, lifana ne-balozwi yesifundazwe saseLimpopo. Amalozi aphinde abe okhokho besizwe semvula enkulu yase-Bolobedu, abantu beNdlovukazi uModjadji.

Isizathu salokhu ukuthi i-Afrika iyimvelaphi yabantu abaningi ngakho-ke isizathu sokwehlukahlukana kungenxa yokuthi i-Afrika ijwayele ukuxhumana ngezilimi ezahlukene ezingxenyeni zomhlaba futhi ngenkathi abantu besuka e-Afrika beya kwamanye amazwe, ukufana kolimi kusekelwa yilapho abagcine bekhona.

Njengoba umhlaba uya ngokuncipha kulula ukwabelana ngolwazi, ngibona intsha yase-Afrika isebenzisa lesi sikhali ukuze ilole amakhona ayo. Ngenkathi amanye amazwe ebhekene nenkinga yabantu abadala, ukuze uthathwe njengomuntu osekhulile e-Afrika kumele ube neminyaka engu-19. Mhlawumbe ungakhathazeka, kodwa ake ngikuxoxele ukuthi yini eyenziwa intsha esakhula.

ULeroy Mwasaru (35) ungumsunguli osemusha wase-Kenya usezuze lukhulu kuhlanganise nokuqokwa ohlwini lwe-Forbes Africa 30 under 30 kwezamabhizinisi. U-Leroy wasungula i-Greenpact ngemuva nje kokuqeda isikole samabanga aphezulu, futhi udlala indima enkulu emkhakheni wamandla avuselelekayo e-Kenya.

UBogolo J Kenewendo oneminyaka engu-35 ubudala wayeyilungu lekhabhinethi elincane kunawo wonke e-Afrika e-Botswana ubenguNgqongqoshe wezokutshalwa kwezimali, ezohwebo nezimbini. UKenewendo uyingcweti yezohwebo nezomnotho futhi ungomunye wabantu abaningi base-Afrika abaphezulu abanethonya kakhulu esikhathini sethu.

E-Nigeria, uMarylove Edwards oneminyaka engu-18 ubudala ungumdlali wethenisi obekwe phambili ezweni lakubo. Ufaniswa noSerena Williams oqale esemncane kulo mdlalo futhi efunda esikhungweni esihlonishwayo i-IMG Academy, eMelika.

UVanessa Nakate (26) waqala uhambo lwakhe njengesishoshovu sokushintshashintsha kwesimo sezulu ngo-2018. Inkinga yesimo sezulu ibe ngenye yezinkinga ezinkulu ezithinta izimpilo zabantu abaningi base-Uganda ingakho akhetha ukuba isishoshovu ngoba wayekhathazekile ngemiphakathi esengozini kakhulu ngenxa yokufudumala komhlaba.

Ngemuva kokulandela uhambo lwakhe njengesishoshovu kusukela ngo-2018, ngilubonile uthando lwakhe ngesikhathi esanezithameli ezimbalwa ezingaphansi kwe-1,000 njengamanje uyizwi elinamandla emhlabeni jikelele lezemvelo ikakhulukazi ezweni lakubo lase-Uganda. UNgqongqoshe wethu wezokuMbiwaphansi uGwede Mantashe angafunda okuningi kuye.

Izihloko abakhuluma ngazo ziguqula igagasi lokungabi nabulungiswa okukhulu e-Afrika, esinye sazo esokucwiywa kwezitho zangasese zabesifazane noma i-fgm. UShamsa Araweelo oneminyaka engu-29 ubudala waphoqeleka eneminyaka eyisithupha ukuba ahlinzwe ngokuvamile uma usuhlinziwe awunikezwa amaphilisi ezinhlungu.

Ukhumbula ecijwa ngabantu abadala abane ukuze kwenzeke lokho. Lo mkhuba osunesikhathi eside emazweni ase-Afrika, kanti lesi sihloko akuvumelekile ukukhuluma ngaso. Kepha isibindi sakhe, okuhlanganisa nokuqondana nohulumeni wase-UK ngokuhluleka ukunakekela abasinde kwi-fgm, kuguqule yonke into wakwazi nokuthola izigidi zamaRandi ukuze kusindiswe izimpilo zabantu abasezinhlungwini.

Futhi khona lapha ekhaya, uZulaika Patel osemncane ulwele amalungelo abantwana abansundu ukuthi baye esikoleni ngezinwele zabo zemvelo.

Nakuba kubukeka kumangalisa nje ukuthi ezinye izikole zakuleli zisenemigomo ethi izinwele zase-Afrika kumele zilungiswe ngamakhemikhali ukuze ziqondiswe kungenjalo ingane ngeke ingene esikoleni. Ngelizwi likaZulaika, le migomo ingafakwa esikhathini esedlule.

Angikaze ngizizwe nginokuzethemba okukhulu ngekusasa lase-Afrika ubuhle bayo engqondweni nasenhlizweni.

Osesithombeni esingenhla: uVanessa Nakate, isishoshovu sesimo sezulu

Umthombo wesithombe: UVanessa Nakate

Scrolla World Cup Quiz